Jaarboek Taal 2008. De redder in nood?
In de Woordenaar van april 2007 deelde Henk Jongepier mee dat de Overkoepelende Taalcommissie (OTC) besloten had om voor de SWL 2009 ook woorden op te nemen uit de Jaarboeken Taal die Van Dale sinds kort uitgeeft. In deze werken worden jaarlijks 3650 woorden opgenomen, die hetzij in de loop van dat jaar de kop opgestoken hebben, hetzij reeds langer gangbaar zijn doch ontbreken in de laatste editie van de elektronische Van Dale, maar die wel in aanmerking komen voor opname in de volgende editie. Bovendien mocht de OTC voor het Taalboek 2008 zelf duizend ontbrekende woorden aanleveren, waarvan de redactie van Van Dale er minstens vijfhonderd zou selecteren en opnemen.
Ondertussen is Taalboek 2008 gepubliceerd. Dit feit kwam uiteraard aan bod op televisie en in de geschreven media. “Nieuwe woorden, of woorden met nieuwe betekenissen die in 2007 in het Nederlands zijn opgedoken, en dus nog niet in de grote Van Dale staan”, zegt Van Dale-redacteur Theo de Boer over het Jaarboek Taal 2008. Of de woorden in dat jaarboek ooit de ‘dikke’ Van Dale halen, hangt af van hoe taai ze zich in de volgende jaren in onze taal nestelen. Vorig jaar bracht Van Dale voor het eerst zo’n update uit, want “de grote Van Dale verschijnt maar om de zoveel jaar”. In tussentijd verandert er heel wat in de wereld, en daar zijn dan nieuwe woorden voor nodig. “De taal weerspiegelt nu eenmaal de werkelijkheid”, zegt De Boer. “We hebben in Nederland een nieuwe regering, die nieuwe initiatieven neemt. Dat leidt tot heel wat neologismen, zoals krachtwijk (een achterstandswijk waarvan de economische ontwikkeling door de overheid wordt gestimuleerd). Veel van die woorden worden echter geassocieerd met één bepaalde minister, en zullen een ministerwissel wellicht niet overleven”, volgens De Boer. “Als zo’n woord zich niet heeft weten te handhaven, komt het niet in het volgende Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. Een groot deel van de woorden is voor Vlamingen wellicht minder relevant, wegens louter op de situatie in Nederland van toepassing. Toch staan er ook typisch Vlaamse woorden als balsemazijn, basisallocatie, brooddoos en bruiswater in het Jaarboek.
Slurptaks is ook een van de nieuwe woorden. Een paar andere: comadrinken, klimaatalarm, gorisme, pradaislam, bomenridder, risicohypotheek en thuismobieltje. Opvallend is het groot aantal samenstellingen met klimaat (bijna zestig), maar ook woorden uit de klimaat-sfeer als natschade, hitteverlet en zeespiegelvluchteling. De klimaatkanarie verwijst naar de kanarie die mijnwerkers vroeger meenamen in de mijn om mijngas te detecteren. Enkele andere voorbeelden van samenstellingen met klimaat:
Na lezing van wat er in de pers verscheen, ben ik benieuwd naar de bevindingen van de OTC. Zijn er echt minstens 500 woorden opgenomen van het lijstje dat de scrabblewereld heeft aangedragen? Klopt het dat de meeste woorden voor Vlamingen niet echt relevant zijn? Is de gemiddelde lengte van de opgenomen woorden vergelijkbaar met de voorbeelden die in de pers verschenen, waardoor ze in feite weinig meerwaarde bieden in het scrabblespel?
Daarnaast stel ik mij ook de vraag of alle woorden Uit de Jaarboeken Taal worden opgenomen in de scrabblewoordenlijst, of enkel de woorden die door Van Dale werden weerhouden, komende uit de lijst die de OTC zelf heeft aangedragen. Willen we het risico lopen om woorden los te laten op de competitiescrabbelaar, om ze dan nadien, indien ze niet in zwang blijven, alweer te schrappen?
De allerbelangrijkste vraag die onbeantwoord bleef in de perscommentaren is of van Dale werkelijk de intentie heeft om de elektronische Grote Van Dale in de toekomst aan te vullen met zeer evidente ontbreken woorden. "Woorden worden opgenomen indien ze zich nestelen in de taal", zo wordt naar aanleiding van de lancering van het Jaarboek Taal 2008 gesteld. De ervaren scrabbelaar weet dat die stelling in het verleden zeker niet gold. Want waarom ontbreken anders woorden als afzuiging, alpentop, autodealer, bastoon, bemesting, boomhut, clanlid, codering, dagtrip, demontage, doodsaai, entering, evenaring, faxnummer, fifties, filevrij, gebonk, gifgolf, golfsport, grasberm, hotelbar, ijsblok, inwijking, jazzclub, jogger, junidag, lancering, maaisel, meekijken, norsheid, oerdom, onderrug, opeising, piekdag, profliga, rotdag, setwinst, slotdag, subgroep, taaltest, teamlid, tramrail, urineweg, verfspat, versheid, werkduur, zeevloot, zeilrace, ....en nog vele duizenden andere (*) ? Ze hebben alle gewis een plaats in onze taal. Deze woorden fungeren in het scrabblespel ongewild als wolfijzers en schietgeweren. Van Dale en de OTC, zijn de twee partijen die komaf kunnen maken met het probleem. Of dit kan verwezenlijkt worden met behulp van de Jaarboeken Taal is zeer de vraag. Laat ons positief blijven, en hopen op een verregaande medewerking van Van Dale.
(*) Bovenvermelde ontbrekende woorden komen voor in de lijst-in-opmaak met niet-toegelaten woorden. Je vindt ze hier
Ondertussen is Taalboek 2008 gepubliceerd. Dit feit kwam uiteraard aan bod op televisie en in de geschreven media. “Nieuwe woorden, of woorden met nieuwe betekenissen die in 2007 in het Nederlands zijn opgedoken, en dus nog niet in de grote Van Dale staan”, zegt Van Dale-redacteur Theo de Boer over het Jaarboek Taal 2008. Of de woorden in dat jaarboek ooit de ‘dikke’ Van Dale halen, hangt af van hoe taai ze zich in de volgende jaren in onze taal nestelen. Vorig jaar bracht Van Dale voor het eerst zo’n update uit, want “de grote Van Dale verschijnt maar om de zoveel jaar”. In tussentijd verandert er heel wat in de wereld, en daar zijn dan nieuwe woorden voor nodig. “De taal weerspiegelt nu eenmaal de werkelijkheid”, zegt De Boer. “We hebben in Nederland een nieuwe regering, die nieuwe initiatieven neemt. Dat leidt tot heel wat neologismen, zoals krachtwijk (een achterstandswijk waarvan de economische ontwikkeling door de overheid wordt gestimuleerd). Veel van die woorden worden echter geassocieerd met één bepaalde minister, en zullen een ministerwissel wellicht niet overleven”, volgens De Boer. “Als zo’n woord zich niet heeft weten te handhaven, komt het niet in het volgende Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. Een groot deel van de woorden is voor Vlamingen wellicht minder relevant, wegens louter op de situatie in Nederland van toepassing. Toch staan er ook typisch Vlaamse woorden als balsemazijn, basisallocatie, brooddoos en bruiswater in het Jaarboek.
Slurptaks is ook een van de nieuwe woorden. Een paar andere: comadrinken, klimaatalarm, gorisme, pradaislam, bomenridder, risicohypotheek en thuismobieltje. Opvallend is het groot aantal samenstellingen met klimaat (bijna zestig), maar ook woorden uit de klimaat-sfeer als natschade, hitteverlet en zeespiegelvluchteling. De klimaatkanarie verwijst naar de kanarie die mijnwerkers vroeger meenamen in de mijn om mijngas te detecteren. Enkele andere voorbeelden van samenstellingen met klimaat:
- Klimaatbubbel (overspannen aandacht voor het klimaat en voor de veronderstelde klimaatverandering)
- Klimaatkanarie (dier waarvan het naderende verdwijnen of uitsterven duidt op klimaatverandering)
- Klimaatleugen (ontkenning van klimaatverandering)
Na lezing van wat er in de pers verscheen, ben ik benieuwd naar de bevindingen van de OTC. Zijn er echt minstens 500 woorden opgenomen van het lijstje dat de scrabblewereld heeft aangedragen? Klopt het dat de meeste woorden voor Vlamingen niet echt relevant zijn? Is de gemiddelde lengte van de opgenomen woorden vergelijkbaar met de voorbeelden die in de pers verschenen, waardoor ze in feite weinig meerwaarde bieden in het scrabblespel?
Daarnaast stel ik mij ook de vraag of alle woorden Uit de Jaarboeken Taal worden opgenomen in de scrabblewoordenlijst, of enkel de woorden die door Van Dale werden weerhouden, komende uit de lijst die de OTC zelf heeft aangedragen. Willen we het risico lopen om woorden los te laten op de competitiescrabbelaar, om ze dan nadien, indien ze niet in zwang blijven, alweer te schrappen?
De allerbelangrijkste vraag die onbeantwoord bleef in de perscommentaren is of van Dale werkelijk de intentie heeft om de elektronische Grote Van Dale in de toekomst aan te vullen met zeer evidente ontbreken woorden. "Woorden worden opgenomen indien ze zich nestelen in de taal", zo wordt naar aanleiding van de lancering van het Jaarboek Taal 2008 gesteld. De ervaren scrabbelaar weet dat die stelling in het verleden zeker niet gold. Want waarom ontbreken anders woorden als afzuiging, alpentop, autodealer, bastoon, bemesting, boomhut, clanlid, codering, dagtrip, demontage, doodsaai, entering, evenaring, faxnummer, fifties, filevrij, gebonk, gifgolf, golfsport, grasberm, hotelbar, ijsblok, inwijking, jazzclub, jogger, junidag, lancering, maaisel, meekijken, norsheid, oerdom, onderrug, opeising, piekdag, profliga, rotdag, setwinst, slotdag, subgroep, taaltest, teamlid, tramrail, urineweg, verfspat, versheid, werkduur, zeevloot, zeilrace, ....en nog vele duizenden andere (*) ? Ze hebben alle gewis een plaats in onze taal. Deze woorden fungeren in het scrabblespel ongewild als wolfijzers en schietgeweren. Van Dale en de OTC, zijn de twee partijen die komaf kunnen maken met het probleem. Of dit kan verwezenlijkt worden met behulp van de Jaarboeken Taal is zeer de vraag. Laat ons positief blijven, en hopen op een verregaande medewerking van Van Dale.
(*) Bovenvermelde ontbrekende woorden komen voor in de lijst-in-opmaak met niet-toegelaten woorden. Je vindt ze hier
posted by Ronny Rutten at
21:56
